κανάβι και κάνναβη

(κάνναβις η ήμερος κοινή). Φυτό της οικογένειας των μορεϊδών και κατ’ άλλους των κανναβινιδών (δικοτυλήδονα). Είναι φυτό ποώδες, με όρθιο βλαστό και έχει ύψος γύρω στα 2 μ., απλό ή λίγο διακλαδιζόμενο στο ανώτερο τμήμα. Έχει φύλλα αντίθετα, έμμισχα, παλαμοσχιδή, με 5-9 φυλλάρια λογχοειδή, οδοντωτά, τραχιά όπως ο βλαστός και άνθη μικρά, δίοικα. Τα αρσενικά διατάσσονται σε αραιά, άφυλλη επάκρια φόβη και τα θηλυκά σε μασχαλιαίες, σταχυόμορφες δέσμες, με μονοσέπαλο περιάνθιο που περιβάλλει την ωοθήκη. Ο καρπός είναι αχαίνιο, μικρό, σφαιρικό, λείο, με γκρίζο-πρασινωπό χρώμα. Η κ. κατάγεται από την κεντρική Ασία, απ’ όπου διαδόθηκε στον υπόλοιπο κόσμο. Οι μεγάλες παραγωγοί χώρες είναι ασιατικές. Χρήσεις. Τα σπέρματα της κ. (το γνωστό κανναβούρι) χρησιμοποιούνται για την εξαγωγή ενός εδώδιμου και καύσιμου ελαίου, καθώς επίσης και για τη διατροφή των κοκκοφάγων ωδικών πτηνών. Από τα νεαρά φύλλα και τις ταξιανθίες των θηλέων ατόμων της ποικιλίας κ. η ινδική εξάγεται το χασίς, ναρκωτικό και μεθυστικό προϊόν, που ενεργεί όπως το όπιο. Από τους βλαστούς, μετά την κατεργασία του σαπίσματος μέσα σε νερό και μετά από χτύπημα, εξάγονται κλωστικές ίνες με τις οποίες κατασκευάζονται σχοινιά και πολύ στερεά χοντρά υφάσματα (λινάτσες, δίχτυα κλπ.). Οι ίνες αυτές αποτελούνται κυρίως από κυτταρίνη και, για να απομακρυνθούν οι ξυλώδεις ουσίες που τις συνδέουν, οι βλαστοί τοποθετούνται (αφού πρώτα αποξηρανθούν) στο νερό. Κατά το μούσκεμα, οι βλαστοί βυθίζονται κατά δέσμες σε ρυάκια ή μέσα σε ειδικά κατασκευασμένες δεξαμενές, όπου διαλύονται οι πυκτηνικές ουσίες που συνδέουν τις ίνες με τις ξυλώδεις ουσίες. Μετά την κατεργασία του σαπίσματος οι βλαστοί αποξηραίνονται. Έπειτα, με ειδικές μηχανές, συντρίβονται και κομματιάζονται οι ξυλώδεις ουσίες, απελευθερώνοντας τις ίνες. Μετά την κατεργασία αυτή αφαιρούνται με κατάλληλο χτύπημα τα τελευταία ξυλώδη υπόλοιπα και προκύπτουν καθαρές ίνες, έτοιμες να λαναριστούν, να κλωστούν και να υφανθούν. Γενικά, από 100 κιλά βλαστούς εξάγονται 13-18 κιλά κανάβινα νήματα. Πραγματικά, μετά το μούσκεμα 100 κιλών βλαστών, απομένουν 26 κιλά ίνες οι οποίες, κατά το λανάρισμα (ξάσιμο), χάνουν 30-35% του βάρους τους. Κύρια παραγωγός χώρα κ. είναι η Ρωσία, ενώ ακολουθούν η Ινδία, η Κίνα και κατά σειρά η Ρουμανία, η Πολωνία, η Σερβία, η Βουλγαρία, το Πακιστάν, η Τσεχοσλοβακία και η Τουρκία. Στην Ελλάδα καλλιέργεια κ. υπήρχε από την αρχαιότητα. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι την καλλιεργούσαν στην Ηλεία μαζί με βαμβάκι και λινάρι. Σήμερα καλλιεργείται σε διάφορες περιοχές, αλλά σε πολύ περιορισμένη κλίμακα. Η κάνναβις η ινδική, φυτό του γέννους κάννα, φτάνει σε ύψος 2 μ. περίπου. Κλώνοι κάνναβης από τους οποίους βγαίνουν οι ίνες. Φυτεία κάνναβης (φωτ. ΑΠΕ).